Romaanse kunst & architectuur: Eglise Saint-Pierre te Hastière-par-Délà (Namur)

vrijdag 28 september 2018

Eglise Saint-Pierre te Hastière-par-Délà (Namur)

Eglise Saint-Pierre

te Hastière-par-Délà

Geschiedenis.

De site moest reeds bewoond zijn in een heel vroege periode en men wijdt de oprichting van een 1ste kerk toe sedert de kerstening van de regio door de heilige Materne.

Op het archeologische plan kan deze veronderstelling niet gestaafd worden. De 1ste zichtbare gegevens betreft de geschiedenis van de abdij van Hastière, gaan terug tot de 1ste helft van de 10de eeuw en zijn voor het merendeel ononderbroken gekend dmv 2 akten; een diploma van Karel de Eenvoudige die in 912-915 de schenking van de abdij aan Saint-Lambert te Luik bekrachtigd en een andere die aantoont dat in 945 de abdij in werkelijkheid toebehoorde aan het bisdom Metz vooraleer het als priorij in 969 werd toegevoegd aan de abdij van Waulsort.

De geschiedenis van de abdij was in de loop van de 11de eeuw een aaneenschakeling van twisten en verzoeningen tussen beide abdijen. In de loop van deze periode, onder abt Rodolphe werd de kerk van Hastière in de jaren 1033-1035 gereconstrueerd. Het gaat voornamelijk over het gebouw van nu. In 1227 gaan Waulsort en Hastière over van het bisdom Metz naar dit van Luik. In de loop van dezelfde eeuw laat abt, Alard de Hierges, het koor reconstrueren in de gotische stijl.

Grafsteen van Alard de Hierges

De geschiedenis van de abdij wordt nadien gekenmerkt door een langdurig verval. Geplunderd en in brand gestoken in 1568 door de protestanten maar gespaard gebleven door de Franse troepen in 1792, werd de kerk alsnog in de loop van het volgende jaar de prooi van een brand. Nadien verkocht werd het oostelijke gedeelte in 1826 teruggekocht en voor de eredienst opnieuw in gebruik genomen. Voor het westelijke gedeelte moet men echter nog een halve eeuw wachten wanneer dit in 1885 door de gemeente werd teruggekocht, onderzocht en gerestaureerd.

Men vond eveneens de crypte terug die gedicht was met de constructie van het koor alsook elementen van een rechthoekig gebouw met vlak kooreinde, in het schip van de 11de eeuw. Dit gebouw bezat reeds de elementen van de preromaanse periode van de 10de eeuw.

Beschrijving.

Ondanks de restauraties en de recentere hernemingen van de romaanse gedeelten is de architectuur van de romaanse kerk van Hastière bijzonder belangrijk daar zij nog steeds een verzekerde chronologie uitstraalt. Voor de restauratie was enkel de basis van de toren en het schip dat in slechte staat verkeerde, bewaard gebleven. Het is op ieder punt het meest verwante monument met de architectuur van de kerken van Celles-lès-Dinant en Ciney en zodoende bezit de kerk van Hastière alle kenmerken van het Maasromaans van rond het midden van de 11de eeuw.

Drie beuken van 5 traveeën die geritmeerd worden door de rechthoekige pijlers, vormen het lichaam van het gebouw. Het transept van het type laag transept met ingevoegde kruisbeuken op de zijmuren van het schip, lijken nu verplaatst naar het midden van het gebouw om reden van de constructie naar het oosten toe tijdens de gotische periode. Oorspronkelijk kwam dit transept uit op een grote, halfronde apsis geflankeerd van 2 kleine absidiolen wat heel kenmerkend was voor deze periode.

Plan volgens Belgique romane; Editions Zodiaque

In het westen is de toren van het vierkante plan nog steeds toegevoegd van een kleine cirkelvormige toren aan de noordelijke zijde. Dit vooruitstekend gedeelte houdt een gelijkvloers in, versierd met blinde boogreeksen, overkluisd met een graatgewelf dat zich op het schip opent. Hierdoor vervult het tenvolle zijn rol als tegenkoor. Op de verdieping opent zich een tribune toegewijd aan de heilige Michaël, die op het schip uitgeeft dmv een elegante drievoudige boog.

De hoofdbeuk met zijn sobere verheffing van 2 verdiepingen, was reeds bij de aanvang voorzien van een plafond. Zijn soberheid wordt enigszins getemperd door de dekstukken die de pijlers bekronen en de terugval van de grote bogen ontvangen. Deze soberheid welke hedendaags tal van Maasromaanse als Ottoonse gebouwen kenmerkt, was tijdens de middeleeuwen versierd met een beschilderd decor welk eveneens het plafond overdekte.

Aan de buitenzijde is het architecturale decor van blinde boogreeksen die de vensters omkaderen, opnieuw heel erg verwant met deze van Celles-lès-Dinant.

De crypte die ontdekt werd in de loop van de restauratiewerken van de 19de eeuw, is van dezelfde periode van het gebouw, van het 2de kwart van de 11de eeuw. Deze beantwoordt aan het type van de hallencrypte en stelt reeds vanaf het begin een verdeelde ruimte voor in 9 vakken met een graatgewelf. Deze waren verdeeld in 3 beuken van 3 traveeën. Komende vanuit het schip bij de kruising van het transept, bevond de ingang zich langs 2 zijdelingse ingangen die rechtover de 2 absidiolen lagen. De verheffing van de gewelven van de crypte welke maar half ondergronds lag, bracht een verhoging van de koorvloer met zich mee wat de restaurateurs van de 19de eeuw in ere hebben hersteld. Hierdoor kan men zich de romaanse apsis voorstellen die om reden van deze verheffing de bevoorrechte rol van dit gedeelte van het gebouw kenmerkte in overeenkomst met het westelijke tegenkoor.